Het eerste gekoelde terras van Nederland: Eetcafé Koosje

Ongekende hitte in Nederland. Wat betekent dit voor bedrijven? En de conjunctuur? Is dit de klimaatverandering die ons te wachten staat? „Het zou kunnen dat we sommige dingen niet onder ogen willen zien.”

www.nrc.nl

Oisterwijk / Amsterdam, 21 juli. Buiten in een heerlijk koel briesje. Het kan bij café Koosje in Oisterwijk, ook al vond de kermis deze week in een ‘bloedhitte’ plaats. Op zijn onoverdekte buitenterras heeft kroegbaas John van Gils een mobiele koeler geplaatst die de temperatuur zeven graden kan doen dalen.
„We hebben het eerste gekoelde terras van Nederland”, zegt Van Gils. Hij omschrijft zijn Port-A-Cool als „een product tussen een airco en niks doen”. Het apparaat – import uit Amerika en kosten 3.000 euro – zorgt voor „een behaaglijke, koele bries”, legt hij uit, „en kan 240 vierkante meter terras aan”. 

Een koel briesje is niet meer genoeg voor veel werknemers. FNV Bondgenoten heeft de gevolgen van de hitte inmiddels geïnventariseerd. De bond kreeg honderden klachten, zoals een flauwvallende kok in een keuken van 44 graden. Sommige werkplekken zijn te warm om nog ononderbroken te werken, zegt de bond, zoals kassen, keukens of platte daken. Arbodeskundige Jan Verhagen vindt dat werkgevers zich daar niet voldoende van aantrekken. „Dat de warmte ongemak oplevert is één ding, maar veel situaties zijn gewoonweg gevaarlijk.” De bond pleit voor een regeling voor hitteverlet, zoals ook voor vorst bestaat. Werknemers hoeven dan niet, of minder te werken, terwijl ze wel betaald krijgen. Het kabinet heeft de normen voor temperatuur op de werkplek uit de Arbo-wet gehaald en dit voorstel ligt nu bij de Tweede Kamer.

Droogte én hitte bedreigen de aardappel. „Er komt een schaarste aan aardappelen”, zegt Aike Maarsingh, voorzitter van de Vakgroep Akkerbouw van de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) en zelf akkerbouwer. De toekomst is al zichtbaar op de termijnmarkt in Hannover – een „maatgevende markt”, aldus Maarsingh – waar de prijs voor levering in april volgend jaar is verdubbeld. 

„Boven de dertig graden groeit een aardappel absoluut niet meer", zegt Maarsingh, „en die groei komt niet meer terug.” De oogst zal tientallen procenten lager zijn. Maar wie lijdt daar nu werkelijk onder? „In een zakje friet zit voor 5 cent aardappel. Een stuiver extra zal voor de consument niet echt een probleem zijn.” Nee, „het is de boer die uiteindelijk lijdt”, meent Maarsingh. Want een hoge prijs is alleen leuk als de oogst goed is. Bovendien sluiten veel boeren leveringscontracten voor vaste prijzen, zodat ze geen enkel voordeel van de hogere prijs hebben.

Bij granen is de situatie nog erger: „Op de droogste gronden is de oogst 50 procent lager en gemiddeld komen we wellicht zo’n 20 procent lager”, zegt Maarsingh. „Het wordt spannend of we in Europa genoeg graan binnenhalen. Ik denk dat in een keer alle voorraden gaan verdwijnen. Nog zo’n jaar en de problemen zullen de consument bereiken.”

Ook computers kunnen slecht tegen hitte, zegt Peter Smit, directeur van Yodata. Hij verwacht een piek aan klanten in augustus, wanneer mensen terugkomen van vakantie en hun computer het niet meer doet. Hij zal proberen de bestanden van gecrashte harde schijven te redden.

Een harde schijf kan tegen temperaturen tot 65 graden. Omdat de computer zelf al zo’n 30 graden aan warmte produceert, wordt de situatie bij een omgevingstemperatuur van 35 graden kritiek. Zwaar gebruik is niet goed, maar stil laten staan ook niet. In ieder geval „is het maken van een back-up gewoon het beste”.

Glasschade bij auto’s is een ander fenomeen in de hitte. Een oud, onopvallend sterretje in de voorruit kan zich nu opeens als een inktvlek over de ruit verspreiden. Oorzaak is het temperatuurverschil tussen een gekoeld interieur en de hitte buiten. Schadebedrijf Carglass meldt 10 procent meer werk dan andere zomers.

Plezier van de hitte is er in de gekoelde magazijnen van webwinkel Bol.com, dat recordomzetten boekt. De klanten zitten thuis en laten de boeken tot zich komen, zo meldt een woordvoerster. Advertentiesite Marktplaats.nl heeft het nakijken omdat de koper zelf naar de verkoper moet om de transactie af te ronden. ‘Airco’ en ‘zwembad’ tonen als meest gebruikte zoekwoorden het smachten van de consument, maar de omzet op Marktplaats is lager dan normaal.

Al lezend in het boek van Bol.com drinkt de Nederlander een glas koele rosé. Supermarktorganisatie CBL meldt een verkoopstijging van rosé van 35 procent. Eten komt van de barbecue of beperkt zich tot een simpele salade. De verkoop van komkommers, tomaten, sauzen en stokbroden is tientallen procenten hoger. De kinderen zitten massaal aan frisdrank (verviervoudigd) en ijsjes (verdubbeling van de verkoop, zegt Nestlé).

En wie had gedacht dat ‘Geen Zon!’ ooit een goede reclameslogan voor een reisbureau zou zijn? NoSun reizen in Enschede doet goede zaken met vakanties naar het hoge noorden. „Wij organiseren avontuurlijke reizen in landen waar de zon minder vaak schijnt”, zegt Paul Schoenmakers van NoSun. De organisatie is al drie jaar oud, „maar we hebben wel 70 procent meer boekingen dan vorig jaar. Mensen bellen met de vraag ‘hebben jullie nog iets zonder zon?’ Ja, dat hebben we wel”, zegt Schoenmakers.

Energieleverancier Eneco en Tennet, de beheerder van het landelijk hoogspanningsnet, voorzien geen problemen in de energielevering. Ook al beperkt rijkswaterstaat de koelmogelijkheden van centrales omdat het vanuit milieuoogpunt een maximale temperatuur van 30 graden voor het oppervlaktewater hanteert. De temperatuur bij Lobith is nu al boven de 23 graden.

Heeft dit alles ook effect op de conjunctuur? Voor de kwartaalcijfers van economische groei zal het gaan om niet meer dan „cijfers ver achter de komma”, zegt professor Fred van Raaij, hoogleraar aan de Universiteit Tilburg en gespecialiseerd in de relatie tussen psychologie en economie.

Maar als deze warmere temperaturen nu doorzetten door het broeikaseffect? „In het buitenland – Duitsland, Oostenrijk of Frankrijk – maken ze zich meer zorgen dan hier. ‘U komt toch uit dat land dat gaat verdwijnen? Dat onder water loopt bij klimaatverandering?’ zeggen ze en vragen wat we dan gaan doen. Maar in Nederland maakt niemand zich druk. Het zou kunnen dat we sommige dingen niet onder ogen willen zien.”

Met bijdragen van Frits Baltesen, Lolke van der Heide, Elsje Jorritsma, Hans van der Lugt, Friederike de Raat, Elske Schouten en Guido de Vries.

Bron: http://www.nrc.nl/economie/article1704540.ece/Koele_rose_is_gewoon_niet_aan_te_slepen